C 8
[1] CALCO -cas verbum activum, unde hic callus -li durities pedum qua terram calcamus, et etiam manuum durities interior dicitur callus, et cutis lardi, unde Plautus in Captivis (904) 'quanta callo calamitas', unde callosus -a -um idest durus, fortis, pinguis, carnulentus, callis plenus, et hinc callositas idest durities, fortitudo, pinguedo. [2] Item a callus hic callis, scilicet semita callo pecudum predurata, stricta et angusta inter montes, et est callis iter pecudum proprie, semita hominum; vel callis est limes callide iacens, et secundum hoc dicitur a calleo pro callide scio, sicut iam dicetur. [3] Et calleo -es -ui verbum neutrum, et caret supino, idest durere vel callide scire, unde Persius 'dicenda tacendaque calles'; [4] unde callidus -a -um idest subdolus, vel per exercitationem artis instructus, et sic callidus non pro astuto tantum, sed etiam pro astute docto dicitur, hic etiam versutus dicitur quia animum cito vertat et facile ad quamlibet fraudem; et comparatur -dior -simus, [5] unde callide -dius -sime adverbium, et hec calliditas -tis; et hec callitrix -cis dicitur a calleo, idest simia cum quadam producta barba, et callesco -scis, inchoativum. [6] Calleo componitur concalleo -les, idest simul caliere, et occalleo -les -ui, idest obdurere, indurere, callum facere ut 'vulnus occalescit cum incipit sanari'; [7] et recalleo, idest iterum caliere vel remollescere et a callo cessare. [8] Item a callus hic calx -cis prima pars pedis vel potius postrema, sed hec calx -cis idest cementum; posuit tamen Virgilius calx pro illa parte corporis in feminino genere, sed propter suam auctoritatem multis vocabulis abusus est in accidentibus; [9] et a calx vel callus hic calcaneus, idem quod calx, et est aliud quam talus. Nam talus est sub cruribus, idem et talonus, et sub talo est calcaneus vel calx, unde hoc calcar quia in calce vel calcaneo religatur; [10] et nota quod calx ponitur quandoque pro fine cuiuslibet rei, sicut dicitur 'in calce libri' idest in fine libri. [11] Item a calx calcitro -tras, idest calce percutere, et est activum, vel resistere, et tunc est neutrum, unde hic calcitro -nis, idest rusticus, qui intemperate calcat vel calcitrat, unde Plautus in Asinaria 'clamat si quem videt ire ad se calcitronem'. [12] Item a calce calcio -as, quod exigit calciamentum, vel calceo -as, quod exigit hic calceus -ei, unde hec caliga -ge, calciamentum crurum sive sit de panno, sive de ferro, vel a colligo -gas, quia calige ligantur, vel a callo pedum. [13] Invenitur et calicula pro eodem, similiter a callo; et a caliga caligo -as, penultima correpta, verbum activum, idest caligis induere, et caligatus -a -um qui caligas habet, [14] unde et milites caligati dicuntur a quibusdam caligis ferreis quas solent habere, unde Iuvenalis 'cum duo crura habeas offendere tot caligatos', unde et quidam Neronum dictus est Caligula, quia a pueritia sit inter milites conversatus; caligula tamen potest dici parva caliga. [15] Calcio componitur discalcio et excalcio et recalcio, et sunt activa. [16] Item a calco hic calculus -li, lapis levis, parvus, rotundus et durissimus, dictus sic quia brevi tate sui sine molestia calcetur, cui contrarius est scrupulus, lapillus minutus et asper, qui si inciderit in calciamentum nocet et molestia est in animo, [17] unde et animi molestiam scrupulum dicimus; hinc et scrupea vel scrupulosa saxa, idest aspera; et a calculus propter similitudinem dicuntur calculi scaci, quia leves sunt et rotundi, vel dicuntur a calle quia per vias ordinales eant quasi per calles. Sed calculorum partim ordine moventur, unde et ordinarii dicuntur, [18] partim vage, unde et vagi dicuntur; at qui moveri omnino non possunt inciti dicuntur; unde et egentes homines inciti vocantur, quibus spes ultra procedendi nulla restat. [19] Item a calculo lapide dicitur calculus ratio, numerus, computatio, quia antiqui lapillos huiusmodi in manu tenentes solebant numerum computare, [20] unde calculo -as verbum activum, idest numerare, unde verbalia, et calculatim adverbium, idest numeratim. [21] Item a calculo propter parvitatem hic calcus -ci, idest quarta pars oboli, et est minima pars ponderis, et hoc caldicum -ci, idest foris deambulatorium, quod et peribolum dicitur, [22] et hic calculus -li lapis qui in vesica fìt, unde calculosus -a -um qui talem patitur infìrmitatem. [23] Item a calco hec culcitra, quasi calcitra, quia calcetur, idest farciatur plumis, vel a colo -lis, quia colatur diligenti cultura. Item a calco -as hic calcula, idest lixa vel servus militum vel nuntius cursatilis, unde Plautus 'video calculam militarem'. [24] Calco componitur conculco -as, deculco -as, quod et decalco invenitur, idest opus tectorum dealbare; [25] exculco -as, inculco -as, perculco -as, reculco -as, et sunt omnia activa, et eorum signifìcationes facile est colligere.
Colonna con sottomenu di navigazione
