U 26
[1] VIDEO -es vidi visum: videmus natura, aspicimus voluntate, intuemur cura; unde videns -tis, et comparatur; et componitur evidens, clarus vel apertus, et comparatur, unde hec evidentia, idest apertio vel claritas; et hoc componitur inevidens, idest obscurus vel inapertus, et similiter comparatur. [2] Item videns componitur cum porro, quod est longe, et dicitur hic et hec et hoc prudens -tis, quasi porro, idest a longe, videns futura, peritus, usu doctus, callidus, exercitatione artis instructus, facundus, qui facile fari potest; et prudens comparatur; unde hec prudentia -e, cardinalis virtus, scilicet bonarum et malarum rerum utrarumque discredo, unde hec prudentiuncula diminutivum; [3] et per compositionem imprudens, idest non prudens, vel valde prudens, in quo sensu raro invenitur, unde Virgilius in Georgicon (1, 373), et comparatur, unde hec imprudentia -e. [4] Item a video hic visus -sus, actus vel passio videndi, et hoc visum, res visa vel fantasma, et visibilis -le, visibiliter, visibilitas, [5] et componitur invisibilis -le, invisibiliter, invisibilitas. [6] Item a video viso -as frequentativum, a quo visito -as aliud frequentativum: qui enim visitat aliquem, sepe videt illum; et componitur convisito -as, invisito -as, revisito -as, et est activum cum suis compositis. [7] Item a video viso -is -si desiderativum, idest cum desiderio videre, et deberet facere supinum in -situm, penultima producta, sed non est in usu; et componitur conviso -is, inviso -is, proviso -is, reviso -is, et est activum cum suis compositis, et tertie coniugationis. [8] Item a video vido -is visi -sum, tertie coniugationis, idest videre, unde Cato (Ps. Cato 4, 25, 2) 'hoc vide ne rursus levitatis crimine damnes': non enim in hoc versu potest 'vide' esse imperativus secunde coniugationis, falsus enim esset versus, quod non pro magno haberemus. [9] Et hinc componitur divido -is -visi, partiri, quasi diversis modis videre, quidam tamen dicunt quod est compositum a diet via et do, inde divido quasi diversas vias do, et est ethimologia et non compositio; [10] unde divisus -a -um, unde divisivus -a -um, idest divisus vel dividens, et per compositionem indivisus -a -um, et indivisivus -a -um. [11] Item a divido dividuus a -um, quod dividit vel dividitur, unde hec dividuitas, et per compositionem individuus -a -um, unde hec individuitas. Et nota quod individuus dicitur tribus modis, vel carentia partium ut atomus, vel duritia ut adamas, vel quia per inferiora sue nature philosophice dividi non potest, ut Socrates. [12] Item a divido divisibilis -le, divisibiliter, divisibilitas, et per compositionem indivisibilis -le, indivisibiliter, indivisibilitas; [13] et hoc dividiculum, idest castellum in divisione terrarum positum, et hoc divisorium, cella ab aliis divisa; [14] et hec Dividia -e, Discordia vel Bellona, unde dividiosus -a -um, discordiosus, qui per suam discordiam alios dividit et discordare facit, qui et divisiosus dicitur. [15] Video componitur invideo -es, ut 'invideo tibi', idest 'non video tibi', idest 'non fero videre te bene agentem'; et est neutrum, sed invenitur in passivo in prima persona, [16] et etiam ipse Priscianus dicit illud esse activum, sed hoc ideo fìt quia quandoque exigit accusativum, quia verbum quod exigit accusativum in eo intelligitur ut 'invideo te facere hoc', idest 'per invidiam prohibeo' et 'invideo tibi amicitiam regis', idest 'per invidiam subtraho tibi amicitiam regis'; et quandoque exigit accusativum signifìcantem causam rei verbi, ut 'invideo tibi sapientiam', idest propter sapientiam. [17] Unde invidus -a -um, qui invidet, et hec invidia -e: invidia est odium aliene felicitatis; unde invidiosus -a -um, cui invidetur et raro qui invidet, unde quidam (Eberh. 13, 208) 'invidiosus ego, non invidus esse laboro'. [18] Item componitur provideo -es -di, procul videre, unde providens, et comparatur, et inde hec providentia, et componitur improvidens, et improvidentia; [19] item a provideo providus -a -um, et provisus -a -um: providus qui providet, provisus qui providetur; et per compositionem improvidus -a -um, improvisus -a -um; [20] prevideo, ante videre, revideo -es. Video et eius composita activa sunt preter invideo, quod est neutrum, item omnia faciunt preteritum in -di et supinum in -sum et corripiunt hanc sillabarli viin presenti, sed in preterito et supino eam producunt.
Colonna con sottomenu di navigazione
