Ad insignem virum appenninigenam Donatum de Pratoveteri dilectissimum amicum suum. Iohannis Boccacii de Certaldo Bucccolicum carmen incipit in XVI distinctum eglogis; quarum prime titulus Galla est, collocutores autem Damon et Tindarus.
Damon. Tindare, non satius fuerat nunc arva Veseviet Gauri silvas tenera iam fronde virentes
incolere ac gratos gregibus deducere rivos
quam steriles Arni frustra discurrere campos?
Quid stolidus moneo? Prudens es. Dic tamen, oro:
que te cura gravis iussit superare nivosas
alpes et fluvidas valles transire coegit?
Tindarus. O Damon Damon, quantum sibi quisque beavit
qui potuit mentis rabidos sedare tumores
et parvas habitare casas, nemora atque remota!
Quod nequeam, dure de me voluere sorores.
Hinc igitur tauros curo deducere silvis
Alcesti: sic atra iubet voluitque cupido.
Sed quid tristis ades? Fervet nunc limpidus aer
et fugiunt virides inter spineta lacerti.
Quid tu solus agis? quid pascua torrida queris?
Damon. Ne rogites: stat corde mori. Mors ipsa quietem
sola dabit fesso; mors est inimica laborum.
Tuque tuus facito sis, fac quoque semper amores
effugias volucres, et diras sperne pharetras.
Quo Fortuna trahet miserum, moriturus abibo.
Tindarus. Esne tui compos? Paulum requiesce sub antro;
est equidem veteris michi grandis copia bachi.
Perge, precor, Phorba; crateras fronde corona;
en pendent ansis patulam, si cernis, ad alnum.
Interea que dira lues michi pandito, Damon,
te cruciet. Leviat mentes recitasse dolores.
Damon. Quis neget? Audieram solitum cantare Menalcam.
Ast ego si dicam, mecum lacrimaberis ipse.
Tindarus. Sic volo. Quem letis tantum dicemus amicum?
Damon. Nympha fuit silvis totis pulcherrima nostris;
et quantum lauro cedit funesta cupressus,
cupresso mirtus bicolor mirtove mirice,
Tindare, huic tantum cedit Galathea Miconis.
Hec facilem placidis quondam me cepit in annis
has inter fagos, pulchris comitata napeis.
Heu! quibus hec oculis, roseo suffusa rubore,
impulit in pectus flammas quibus uror, et auxit
blanda nimis! Nobis volucres nunc ferre sagictas,
nunc solita et catulos, nunc retia tendere cervis,
dissuadere truces ursos ac dentibus apros
ne sequerer sevos, lata et venabula furtim
surripere ut vacuo lenes apponeret arcus.
Indignor memorans, quercus michi testis amorum est:
amplexus centum cui iunximus, oscula centum,
nunc alios, oblita mei, sic temperat ignes
ut moriar. Permitte mori; moriemur amando.
Sed videant silve montes arbusta fluenta
et memores nymphe reddant pro munere munus.
Tindarus. Absit, mi Damon! Nimium falluntur amantes.
Quid nosti cur ista feras? Stat sepe sub umbra
ignis; dum pallet, iuvenis tum fervet Adonis.
Damon. Erras, non sic est: fraus hec notissima nobis.
Antrum grande manet silvis sub colle virentis
Montis Ugi, quo forte greges contraxerat Egon,
et pastos gracili solus refovebat avena.
Huc ego dum, Phytia pecori custode relicto,
errans advenio (sic me malus ardor agebat)
presensi timuique dolos. Nam mixta puellis
Galla choros antro festos lasciva trahebat;
nec secum Egoni quicquam cur luderet antro.
Pamphylus interea dum cogeret inde capellas
ad salices, tacitus meditans sub rupe sedebam
invisus. Petiit verum ille secreta salicti
et, stipula doctus pariter fidibusque canoris,
carmen inauditum cepit: tunc sistere silvas
cantu et stare capros et ludere saltibus edos
vidisses. Quid multa feram? iam certus amorum
in longum tenuit donec lasciva per umbras
venisset iuvenis. Timidos quis fallet amantes?
Venit et illa quidem catulis sociata duobus,
illis illudens manibus succinctaque ramis,
voce ciens comites ne forsan longius iret
Pamphylus. At postquam coram lenique sub umbra
ylicis argute consedit, et ylice teste
pastorem flagrans cepit spectare canentem,
o! sibi quos oculos, actus quos quosque reflexus
auricomi capitis, quos risus quosque rubenti
obtulit amplexus facie! Vix illa profecto
abstinuit quin, visa prius, se conderet altis
in silvis. Nec plura loquar. Mors, eripe flammas.
Tindarus. Nequicquam lacrimas fundis. Narrare solebat
Tytirus, heu! nobis quondam, dum dulcior etas:
Non lacrimis satiatur Amor, non rore cicade,
non cythiso pecudes eque nec prata fluento.
Quid facies igitur? flebis? Quas sordidus ulmis
abstulit autumnus cernis ver reddere frondes,
et zephyrus placat quas undas turbidus auster
miscuit, et pandos delphynes ludere sepe
vidimus in pelago quod sorbserat ante carinas.
Sic peragit Fortuna vices: nunc livida vultu
prosternit miseros, relevat nunc fronte serena.
Est reditura dies qua dicas, non tibi primus
pastorum silvis sit; fletus hos pone, precamur.
Nam si non redeat, sunt et medicamina mille:
carmine sevus amor sacro revocatur et herbis;
carmina sunt nobis, et gratas novimus herbas
iamdudum. Veterem Phorbas iam portat hyacum.
Damon. Cum capreis pascetur ovis, lupus acer ybisco,
gurgite cum vultur vivet cumque ethera piscis,
cum freta sulcabit vomer, cum pascua navis,
tunc servare fidem incipiet lasciva puella;
carmine tunc Gallam revocabimus, arte vel herbis.
Ydalium petii culmen sanctumque Cytheron
et Paphi mirteta dolens, oscillaque ramis
suspendi, pia thura dedi, precibusque potentes
tentavi nymphas, votis superosque vocavi
postque preces supplex ingentia munera misi;
incassum: crudescit amor, crudescit et ipsa.
Tindarus. Heu michi! nequicquam defers Amarillidis olim
castaneas, Phorba, nobis, bromiumque vetustum.
Frons cecidit viresque animi; precordia dirus
urit amor misero: saxis, heu! verba movemus.
Attamen expecta si cesserit impius ignis.
Damon. O quantum natura parens tibi, Pamphyle, rerum
posse dedit nemori! Tu sertis nectere flores,
tu cantu recreare greges fluviisque quietem
ponere, tu validas ornos cautesque movere
novisti, et mulcere deos et flectere montes:
o quantum! Neque sevus amor sua iura negavit
ipse tibi; nam velle tuo, ni fallor, habenas
nunc manibus, nunc mente regis, quod forte Tonanti
non licuit quondam, silvis dum captus amaret.
Quis, nisi tu, placidam fusca sub veste per arva
Egonis Gallam nuper traxisset in antrum?
quisve inter salices et densa vepreta volentem?
Te, Silvane pater, precor hec: fac cernere possim
quos pectit croceos crines per tempora canos,
et rugis roseas plenas pallescere malas,
et tacitis nemorum iaceat neglecta sub umbris,
ut ludam tremulos gressus oculosque gementes.
Hoc si forte neges, patiaris ut ultima saltem
me rapiat mors atra, meo positura quietem
fervori, corpusque tegant sub cespite sicco
pastores miseri, signent et carmine bustum.
Tindarus. Trux Amor, et iuvenum semper certissima pestis.
Heu! cecidit. Lymphas manibus portate recentes,
o pueri, si forte queam revocare dolentem.