Tasti di scelta rapida del sito: Menu principale | Corpo della pagina | Vai alla colonna di sinistra

Colonna con sottomenu di navigazione


immagine Dante

Contenuto della pagina


-
Menu di navigazione

Uguccione da Pisa
Derivationes

C 48

[1] CAREO -es preteritum habet et suppletionem preteriti, et duo supina, scilicet carui, vel caritus vel cassus sum, carere, idest non habere, caritum -tu, quod probat cariturus, et cassum -su, quod probat cassus -a -um; carens, caritus vel cassus, cariturus vel cassurus, quod probat cassus. [2] Et nota quod cassus idest privatus, participium est, cassus idest vanus, nomen est, et tunc inde cassabundus -a -um, idest cassus, frustratus; et componitur cum in et dicitur incassum, idest frustra, adverbium qualitatis, et hec cassis -dis idest galea, quia intus sit cassa, et hec cassis -sis pro reti; sed de his omnibus iam precessit sermo. [3] Item a careo hec caries -ei, idest putredo, quia careat soliditate, sed caries proprie est lignorum, putredo aliarum rerum, et dicitur sic quia eveniat lignis soliditate carentibus, [4] et hec caria -e in eodem sensu, unde cariosus -a -um vetustus, putridus, et comparatur; et cario -as idest putrescere et est lignorum, unde Martianus, ponens participium, ait 'cariantem tripodem crepidasque situ marcidas'. [5] Item a careo hic carbo -nis quia fiamma careat, unde hic carbunculus tam pro parvo carbone quam pro quodam lapide pretioso ignito ut carbo, cuius fulgor nec nocte vincitur, et dicitur grece antrax, ut superius diximus; et pro quodam morbo, quia in ortu suo rubens sit ut ignis, postea niger ut carbo extinctus, [6] et hic carbonarius qui facit carbones, et hec carbonella -le caro assata super carbones. Item a careo hec carex -cis quedam herba et, ut dicunt, canna palustris quia robore careat, et inde hoc carectum -ti locus ubi crescit, unde Virgilius (ecl. 3, 19-20) 'et cum clamarem: quo nunc se proripit ille? Tytire, coge pecus, tu post carecta latebas'. [7] Item a careo hec cartilago -ginis, idest naris vel auris vel alterius rei ossea teneritudo et sine medulla, quod genus auricule et narium discrimen et costarum extremitates habent, et dicitur sic quia leni attritu caret dolore dum plectitur-; et hic caseus quasi careus, quia careat sero, unde caseolus diminutivum. [8] Item a careo hec carta, quia careat pilis et carnibus, vel a Cattino oppido ubi prius facta fuit, vel a carpo -pis quia carptim papiri tegmen decerptum glutinatur; et nota multa esse genera cartarum: prima et precipua dicitur augustea in honorem Octaviani, secunda libiana ob honorem Libie provincie, tertia geratica, quia ad sacros libros eligebatur, quarta teneotica a loco Alexandrie ubi fiebat, [9] quinta saltica ab oppido Salo, sexta corneliana a Cornelio Gallo prefecto Egipti prius confecta, septima emporitica quia ea merces involvuntur, cum sit scripturis non idonea; unde cartula et hic cartularius qui cartulas facit vel preparat; [10] et a carta et ago -gis hec Cartago -ginis, quia fuit circumdata corio bovis, unde hic et hec Cartaginensis -sis, et adiective declinatur hic et hec cartaginensis et hoc -se. Vel cartas Punici dicunt sedes vel casas noviter factas, unde Cartago idest nova civitas. [11] Item a careo hoc crimen ut furtum, falsitas et similia que non occiduntsed infamant, unde criminor -aris verbum commune, et criminosus -a -um quod comparatur, et hic et hec criminalis et hoc -le. [12] Item a careo hoc carenum -ni, idest mustum, quia fervendo careat parte; tertia enim parte musti amissa, quod remanet carenum est, cui contraria est sapa, que fervendo ad tertiam pattern redacta descendit; et carino -as verbum neutrum, idest arguere vel conviciari vel illudere, [13] unde hic carinator idest conviciator et maledicus, et hec carisia -e idest lena vetus et litigiosa vel potius dicitur a careo, unde et fallaces ancille carisie dicuntur, quia veritate carent; [14] et componitur cum cata, quod est supra, et dicitur hec catacarisia, idest ancilla super alias dolosa et fallax. [15] Item a careo cecus -a -um, quia careat visu qui neutro oculo videt, et inde ceco -as et cetera, de quibus postea dicetur. [16] Item a careo et noy dictus est Carinus, quidam vir in Terentio introductus quasi carens noy, idest mente et sensu, vel sit hec ethimologia et derivetur a careo -es. Item a careo et basis dicitur hec carbasus, sed in plurali carbasa neutri generis, idest velum quasi carens basi, idest sustentamento ab inferiori; carbasus etiam dicitur quoddam genus vestis subtilissime, et inde carbaseus -a -um. [17] Item a cassus nomine casso -as idest frangere, destruere, adnichilare, vanum facere, et est activum. Careo neutrum est cum omnibus suis compositis, si aliqua ab eo verba composita inveniantur.