P 68
[1] PERI, idest circum vel de, [2] et componitur cum FRASIS, quod est locutio, unde componitur antifrasis, idest contraria locutio, et hic parafrastes a para, quod est iuxta, vel a paro -as et frasis, idest loquax, quasi iuxta loquelam vel locutionem vel paratus et promptus ad loquendum, vel parafrastes proprie dicitur non dissertor, non bonus sed malus interpres. [3] A peri ergo et frasis componitur hec perifrasis, idest circumlocutio, cum una res pluribus verbis signifìcatur et describitur, et in rethorica iste modus loquendi vocatur circuitio; [4] unde perifrasicus -a -um, ut 'iste loquitur perifrasice', et perifraticus -a -um in eodem sensu. [5] Item componitur cum logos, quod est sermo vel ratio, et dicitur hec perisologia, scilicet adiectio verborum plurimorum supervacua, ut (Vulg. deut. 33, 6) 'vivat Ruben et non moriatur', cum non sit aliud vivere quam non mori. [6] Item peri componitur cum patos quod est calcare vel calcans et dicitur peripateticus -a -um, quasi circum calcans vel ambulans, unde Peripatetici dicti sunt quidam philosophi a deambulatione, quasi circum calcantes vel ambulantes, quia Aristoteles auctor eorum deambulans solitus erat disputare, vel quia perambulabant de scola ad scolam disputantes et inquirentes quid melius sue sententie possent adiungere. [7] Item a peri quod est circum et simus -a -um, quod est curvus, vel semus, quod est imperfectus, vel seco, componitur hoc perisima -tis, purgamentum quod eicitur de tritico quando ventilatur, vel purgamentum pomorum et rasura et limatura cuiusque rei, quia circumcirca res sematur et diminuitur. [8] Item componitur cum ambulo et dicitur hic peribolus vel hoc peribolum, idest deambulatorium, deambulacrum, spatiatorium, peribolatorium; unde in Ezechiele (Vulg. Ezech. 42, 7) signifìcat murum qui erat exterior ad deambulandum et cingebat gazophilacium. [9] Item componitur cum metros, quod est mensura, et dicitur hoc perimetrum, idest linea circumcirca mensurans; [10] et cum oda, quod est via, et dicitur hec periodica -ce, et periodice febres sunt quas cotidianas, tertianas, quartanas vocant, diete quia certo temporis circulo moveantur; [11] et cum patasma, quod est velum vel tentorium vel cortina, et dicitur hoc peripatasma -tis, velum vel tentorium vel cortina vel potius quelibet adiectio eis in circuitu, unde proprie peripatasma dicitur superior pars in cortinis que depicta est, improprie tamen peripatasma dicitur quandoque limbus; [12] et cum soma, quod est corpus, et deberet dici perissoma -tis, sed pro duobus s ponitur sepe z, sicut hic, et dicitur perizoma -tis quedam vestis hominum antiquissima, idest succinctorium, femorale, quo genitalia tantum conteguntur; alii dicunt quod sit tunica foliis consuta, qualem Dominus fecit Ade post lapsum; [13] et cum tomos, quod est incisio, et dicitur peritome, idest circumcisio, et hoc peristroma -tis, idest tignum vel tegmen vel accubitus; [14] et cum archos, quod est princeps, et dicitur periarcon, idest de principibus. Componitur quoque cum multis aliis partibus, de quibus singulatim melius tractatur. [15] Item a peri hic pero -nis, quoddam calciamentum rusticorum amplum et altum, quod alio nomine dicitur culponeus, et dicitur a peri quia pre nimia amplitudine circumcirca vagatur, [16] unde peronatus -a -um, idest peronibus calciatus, unde Persius (5, 102) 'peronatus arator'; [17] et hec pera -e, sacculus qui tasca vulgo dicitur, quia lata sit et sinuosa, unde perula diminutivum.
Colonna con sottomenu di navigazione
