Egloga quarta Quirinalium. De bucula prestante, quę voto destinata, dum ob elegantiam diu retinetur, enixa est vitulum ęque forrnosum, quo adulto sine preduce ad templum martyris cum prole decurrit. Hic Virgiliana seculi novi interpretatio ad materiam presentem transformata inseritur.
Sicilides Musę, transite lacus ArethusęConregionales vobis quoniam Latiales
Tegrineoque seni date remos carmine leni!
Hic opus insigni vobis de laude Quirini
Cantabit; virtutis opem curamque salutis,
Sacre thesaurum glebę gratum super aurum
Seclis pandetis, nam mira sui referetis,
Que fert iumentis in ius per vota receptis
Detentor fortis varieque potens vice sortis;
Devotos solatur, ab his dum rite vocatur,
Infidos prodit, mendaces vindicat, odit.
Bucula dum care forme promittitur are,
Sic incrementis anni fuit aucta sequentis,
Nil iumentorum foret ut sibi par aliorum.
Sponsor crescentem videt ac specie renitentem
Primaque votorum permutat verba suorum.
Dum specie clara danda mens nutat avara,
Bucula sic retinetur, ut hac soboles generetur.
Iam nova progenies maculis insignis et albo
Ac niveo miscens orbes nigros quasi carbo
Aut rutilo fulgens pecori decus addidit ingens.
Iam redit et largo data pignore matris imago.
Incipe, taure tener, mugitu noscere matrem,
Incipe, votivamque Deo comitabere matrem!
Spectabant letum pagi collegia fetum,
Preconabantur, quod in annum leta sequantur
Proventu rerum niteantque serena dierum.
Nempe senes et anus, si frivola non referamus,
Et quibus hec cure super eventu geniture,
Auguriabantur, quę mox ventura putantur.
Hii dum convenere frequentes, hec retulere
Tractantes anni prognostica rustica magni:
Clades preteritas sequitur felicior ętas.
Lege sub ęterna redeunt Saturnia regna
Ordoque seclorum venit evi sorte bonorum.
Exspes quas luges, venient, regio, tibi fruges;
Brumas multa domi refovebit copia pomi,
Promptior ubertas, quam mittit, et aptior, estas.
Profluet egregio simul omnis terra Lieo.
Liber et alma Ceres sic letas prospicient res,
Ut nec honesta Venus generis neget utile fęnus.
Tota suis fit festa comis et florida Vesta
Ac sterilis nusquam feret undique, quod creat usquam.
Cui Lucina solo favet, id vegetabit Apollo.
Tum referent magni menses ea, quę prius anni,
Sublimes fructus decuplo dabit annus onustus.
Si quid fraudavit labes prior aut viciavit,
Hii, qui succedunt proventus, sponte replebunt.
Nec simplum reddent, quod reddunt, sed superaddent,
Semina queque cadent in terram, centupla surgent.
Quin sine cultura fruges, vinum sine cura
Per silvas et prata feret tellus inarata;
Frumenti spicas dat campus ut ante miricas,
Spinaque florescens fit, vitea stirps adolescens
Uvam portabit, quę dulcia musta creabit.
Pax erit annorum quoque gloria summa piorum:
Non leo, non ursus, non quevis belua prorsus
Egressus hominis vel pastus obsidet agnis.
Nosse tamen laudis prisce vestigia fraudis,
Nullus ut in saltum mittat pecus incomitatum.
Examen vulgare solens hec commemorare
Servari caute mandat presagia tante
Ubertatis, utrumque pecus, matrem vitulumque.
Sic indevotum sponsorem frangere votum
Persuadent leviter, quod et egerat ante libenter,
Nec memorabantur, per quem bona contribuantur,
Obliti sua iura Deo tandem reditura
Semper ab ingratis, si nolint hec dare gratis,
Ac fieri dampno iam leto sepius anno,
Quod Domino clarum fraudant munus decimarum,
Sanctis votorum retinentes dona suorum.
Nam post tempora multa parens soboli coadulta
Gessit corpus enorme, nitentis bucula forme.
Dum mens polliciti pecoris memor excidit isti,
Martyr promisse sibi dona rei tulit ipse.
Bucula prole sequente fugax agitata repente
Proruit armentis ignoto calle relictis,
Quam consectatur sponsor suus, ut capiatur.
Sed non adtingebat eam, donec veniebat
Ad templi valvas, iter hoc sine preduce calcans.
Votum mente revolvit et id demum quoque solvit
Vir satis admonitus, nolens sua vota secutus.
Laudarunt dignum celesti laude Quirinum
Cantica multarum cum plebibus ecclesiarum,
Quarum vota suam celebrabant publica tumbam
Ex diversorum resonam turmis populorum.