L 9
[1] LACERO -as, scindere, frangere; unde hoc laceramen et hoc laceramentum et lacer -a -um, idest laceratus, unde lacerosus -a -um, in eodem sensu; et comparatur, unde lacerose -sius -sime adverbium et hec lacerositas. Lacer componitur semilacer -a -um, idest ex parte laceratus. [2] Item a lacero hic lacertus -ti, brachium, quia sit ad lacerandum habilis, vel quia a corpore videtur laceratus. Et est proprie lacertus superior pars brachii vel musculus; et inde hic lacertulus -li diminutivum, et lacertosus -a -um, idest fortis, quia magnos habet lacertos, unde Ovidius in XI Metamorphoseon 'dum lacertosis fodiebant arva colonis'; et lacertatus -a -um, magnos habens lacertos; [3] et hic lacertus -ti et hec lacerta, quoddam reptile, sic dictum quia brachia habeat. [4] Lacertarum plurima sunt genera, ut botraca, salamandria vel salamandra, saura, stellio. [5] Botraca dicitur quia rane habeat faciem: nam Greci ranam botracam vocant. [6] Salamandria dicitur quia, sola inter animalia, contra incendium valet, siquidem in mediis flammis existit et non solum non uritur, sed etiam extinguit incendium; et istius, inter venenata, est maxima vis: cetera enim singulos feriunt, hec plurimos pariter interimit; que etiam, si arbori irrepserit vel in puteum ceciderit, poma et aquam veneno inficit et omnes comedentes et bibentes interficit. [7] Et est de illis quatuor animalibus unum, que singula ex singulis puris elementis vivunt, unde quidam 'quatuor ex puris vitam ducunt elementis: talpe terra cibus, cameleon in aere vivit, allec unda fovet, fiamme pascunt salamandram'.
[8] Saura lacertus est qui, quando senescit, cecantur oculi eius et intrat foramen parietis aspicientis contra orientem, et orto sole intendit et illuminatur. [9] Stellio nomen habet a lucentibus guttis in modum stellarum. [10] Et sunt alia serpentium genera, ut ammodite, elephantie, camedracontis et, ut in summa dicatur, quantus nominum tantus mortium numerus. fu] Et, quia lacerta in ortulo solet morari, ideo quandoque ponitur pro ortulo, unde Iuvenalis (3, 230-31) 'est aliquid quocumque loco quocumque recessu unius sese dominum ferisse lacerte'. [12] Vel lacerta, sive lacertata, est complexus brachiorum, scilicet tantum spatium quantum aliquis potest amplecti brachiis, et in tali sensu legi potest lacerte in predicto exemplo. [13] Et a lacertus vel lacerta hic lacertulus et hic lacertellus et hec lacertula et lacertella diminutiva. Lacertuculus etiam dicitur quedam avis. Item a lacertus vel lacerta lacertosus -a -um, lacertis plenus. [14] Item a lacero hec lacinia -e, idest vestis lacerata vel ora vestimenti, unde Macrobius De Saturnalibus 'toga Cesar precingebatur ut trahendo laciniam mollis incederet'; et inde laciniosus, laceratus vel pannosus, unde Ieronimus in expositione super Ysayam (in Is. 10, 20-23 1. 50) 'qui pro cunctis laciniose legis cerimoniis dedit preceptum'; [15] et lacinio -as, quod et lacino -as invenitur, pro convellere, lacerare, vellicare. [16] Item a lacero hec lacerna -e, idest pallium fìmbriatum, quo olim soli milites utebantur, unde et in distinguenda castrensi et urbana turba hos togatos illos lacernatos vocabant. Et dicitur lacerna quia sit laceratis, idest amputatis capitibus fìmbriarum, neque ita laxis ut sunt penularum, idest palliorum. Vel dicitur lacerna a latere et cerno -is, unde Iuvenalis 'humero revocante lacernam'; [17] unde lacernatus -a -um, ilio pallio indutus: idem Iuvenalis (1, 62) 'ipse lacernate cum se iactaret amice'. [18] Item a lacero hec lacrima -e, quia lacerat mentem, unde lacrima quasi lacerans mentem, et est ethimologia; et inde hec lacrimula -e et lacrimosus -a -um, plenus lacrimis vel lacrimas conferens ut fumus, unde lacrimose adverbium. [19] Item a lacrima lacrimor -aris, quod antiqui dicebant lacrimo -as, et inde verbalia, et hoc lacrimatorium, locus lacrimarum, et lacrimatorius -a -um, quasi tristis, lacrimas commovens; [20] et componitur allacrimor -aris, idest valde vel iuxta vel cum lacrimante lacrimari; collacrimor -aris, idest simul lacrimari; illacrimor -aris, intus lacrimari vel condolere; et est deponens cum omnibus suis compositis, licet secundum antiquos inveniatur in neutro genere. [21] Item a lacero lacesso -sis -sivi, verbum desiderativum, idest desidero lacerare, vel cum desiderio lacerare, vel provocare, irritare, et habet preteritum et supinum ad modum quarte coniugationis: [22] ista enim verba tertie coniugationis, peto, quero, cupio, sapio et tero et omnia verba tertie coniugationis in -so desinentia habent preteritum et supinum ad modum quarte coniugationis, ut lacesso -sivi -situm, arcesso -sivi -situm, exceptis quinque: facesso -cessi, capesso -pessi, queso -si, viso -si, pinso -sui. [23] Lacero componitur collacero -as, idest simul lacerare; dilacero -as, diversis modis lacerare vel in diversas partes; elacero -as, idest valde lacerare, et est activum cum omnibus suis compositis.
Colonna con sottomenu di navigazione
