U 30
[1] VINCIO -cis vinxi vinctum, idest ligare, unde hoc vinculum et hoc vinclum per sincoparti, et inde vinculor -aris, idest ligare. [2] Item a vincio hec vita -e, infula qua caput sacerdotis ligatur, item vita est que crinibus innectitur, qua fluentes religantur capilli, item vita est qua corona vincitur, item vita dicitur quia ea pectus vincitur ad instar vitis ligantis; [3] unde hec vitula diminutivum, et vitatus -a -um, vita vel vitis ornatus, et vito -as, vita ornare, et debet vita tantum scribi per unum t. [4] Item a vincio hoc vitium, quia vincit hominem, et debet scribi per t, unde hoc vitiolum diminutivum, et vitiosus -a -um, et comparatur, unde hec vitiositas; [5] item a vitium vitio -as, corrumpere, quia vitia corrumpunt, et componitur convitior -aris, convitia inferre, vituperare, et construitur cum dativo, unde convitium, contumelia, vituperium, unde convitiolum, et convitiosus -a -um, et comparatur. [6] Item componitur devitio, valde vitiare vel vitia vel malos mores auferre, invitio -as, valde vitiare, revitio, iterum vitiare vel vitia auferre. [7] Item a vincio hec unx -cis, idest uncia, quia universitatem minorum ponderum sua unitate vinciat, idest complectatur: constat autem dragmis Vili, idest scrupulis XXIIII, quod proinde legitimum pondus habetur, quia numerus scrupulorum eius horas diei noctisque metitur vel quia libram efficit duodecies computata. [8] Et inde dicitur hec uncia -e, idem, et hinc hec unciola -le diminutivum: Iuvenalis (1, 40) 'unciolam Proculeius habet, sed Gillo deuncem'; et unciatim, idest per uncias, vel unciatim idest de una uncia in aliam, Terentius in Phormione 'quod ille unciatim vix demenso suo suum fraudans'; et uncio -as, uncia vel unciis mensurare. [9] Uncia componitur hec semiuncia, idest dimidia uncia, Persius (5, 121) 'hereat in stultis brevis ut semiuncia recti'. Item vel unx vel uncia componitur hic quinquunx -cis, idest V uncie, septunx -cis, VII uncie, deunx -cis, X uncie, vel, quod melius est, XI uncie, quasi una dempta de asse; et tunc componitur a de, quia ei desit uncia ad libram, Persius (5, 150) 'avidos sudare deunces'. [10] Item a vincio hec vitis, quia vites vinciuntur et religantur inter se, vel quia vim cito radicandi habent interius; unde hec viticella, quedam herba, quia, sicut vitis, quicquid proximum habuit apprehendat, corimbos habet quos anulos vocant; [11] et hec vitiligo -ginis vel vituligo, vimen cum quo vitis ligatur, et ponitur simpliciter pro ligamine vel impedimento, Martianus (3, 226 p. 60, 21-22) 'scabros dentes vituliginesque linguarum', vel invenitur ibi vituligines; [12] et hoc vitulamen -nis, vitea pianta illa infruttuosa, que nascitur a radice vitis vel ubicumque dumtaxat non sit naturalis; vel, ut dicunt, quelibet talis pianta sic dicitur a vitulo, quia nascatur in terra a vitulis arata, unde in Libro Sapientie 'spuria vitulamina non dabunt altas radices'. [13] Item a vitis hoc vinum, quia de vite procedit, vel dicitur a vena, quia cito venas impleat sanguine, unde hoc villum diminutivum, et hoc vinellum similiter diminutivum, et dicitur villum vel parum vini vel parvum vinum vel vinum mixtum cum aqua; [14] et vinosus -a -um, vino plenus, ebrius vel ebriosus, et comparatur, cuius superlativum Plautus ponens ait (Cure. 79) 'Quid opus est verbis? vinosissima est'; et vineus -a -um, de vino existens vel vino imbutus, quod etiam vinnulus -a -um dicitur, Plautus (Asin. 223) 'oratione vinnula, venustula'; [15] et hoc vinalium, vel potius in plurali tantum Vinalia -lium vel -aliorum, festum vini, Macrobius De saturnalibus 'Vinaliorum dies Iovi sacratus est'. [16] Et hoc vinacium, posterius vinum, quod etiam vinaceum dicitur, et est quasi fex totius vini, vel illud quod remanet post expressionem vini et proicitur extra; et hec vinaria -e, cella ubi vinum reponitur vel venditur; [17] et hec vinea -ee, quia ex vino processum est ad vineam, unde hec vineola diminutivum, et hec vindemia, unde vindemio -as, vites putare vel potius uvas a vinea auferre. [18] Item hic vinitor -toris, qui vineam custodit, quasi vineator, vel vinitor qui calcat uvas, et tunc dicitur a vino, et idem potest dici qui custodit vinum. [19] Item a vino per compositionem vinolentus -a -um, idest vino plenus, et comparatur, unde vinolentia, ebrietas; item vinoforus -a -um, idest vinum ferens; item a vitis viteus -a -um. [20] Et nota quod vitium vel uvarum multa sunt genera, scilicet precoque, duracine, purpuree a colore; dactile a longitudine; rodie, libice a regionibus; [21] ceraunie, quia rubeant velut ignis, stephanite a rotunditate, tripodiane, unciarie a magnitudine; cinodite, aminee, rubiliane, fecinie, que sunt minuti acini et dure cutis uvas habent, sic dicte quia plusquam cetere fecem afferant; [22] appiane, balanite, biturice, argites, inerticule, mareotice, elbole, vitiscionie, que uvas grandes magis quam multas habent, sic diete quia multum vini fluant, siriace; preterea multa genera vitium sunt, que tamen mutatione loci et qualitatem et nomen amittunt. [23] Vitibus inter cetera ista magis conveniunt: oblaqueatio, putatio, propaginatio, fossio; oblaqueare est circa codicem terram aperire et velut lacus effìcere, hoc aliqui excodicare dicunt; putare est virgam ex vite supervacuam resecare, cuius flagellis luxuriat, putare enim dicitur purgare, idest amputare, traducare, traducere; propaginare vero flagellum vitis terre submersum sternere, et quasi porro pandere; fodere vero est foveam facere quasi fovere. [24] Et nota quod in genitivo plurali, scilicet vitium, t debet retineri in suo sono causa differentie; est enim generalis ratio: quotiescumque t ponitur ante i puram, habet sonum c, nisi precedat s vel x, vel aspirano intercedat inter t et i, vel nisi differentia impediat, ut lectio, amatio. [25] Si s antecedat, ut Sallustius, x, ut commixtio, aspirano intercedat, ut in Corinthios, et in his omnibus et consimilibus t retinetur in suo sono, licet sequatur i pura; et differentia impedit ne t habeat sonum c, licet i pura sequatur, ut in istis genitivis, litium et vitium, ad differentiam istorum nominativorum, hoc licium et vitium. Dicendum est ergo 'ad Corinthios' et (Hymn. Walpole 17, 5) 'extingue flammas litium' et similiter 'vites vitium', ut t retineatur in suo sono, licet i pura sequatur. [26] Item a vincio vinctus -a -um, et comparatur; vinctus etiam per se signifìcat impeditus, ligatus ex aliquo; ligatus non hoc tantum, sed etiam qualiter vinctum indicat. [27] Vincio componitur convincio, circumvincio, devincio, unde devinctus -a -um, et comparatur; evincio, revincio. Vincio cum suis compositis et est activum et facit preteritum in -xi et supinum in -ctum cum n, licet inveniatur vincivi et vincitum quandoque.
Colonna con sottomenu di navigazione
