T 142
[1] TORQUEO -es -si torsum vel tortum, idest cruciare, et torquere idest flectere vel volvere vel mittere, iaculari, unde tortilis -le, tortiliter, [2] et hec torta -te, unde tortula diminutivum, quoddam genus cibi vel panis, quod vulgo ita dicitur, unde in primo libro Regum 'finitum est ut unusquisque accipiat nummum argenteum et tortam panis'. [3] Item a torqueo hic tortus -tus, idest torsio vel iniuria, unde tortuosus -a -um, flexuosus vel iniuriosus extra rationem, et comparatur, unde hec tortuositas -tis. [4] Item a torqueo hoc tormen -nis, et hoc tormentum, quasi torquimentum, quia torquendo mentem inveniat, unde et dicitur tormentum quasi torquens mentem, et est ethimologia, non compositio. [5] Unde tormento -as, tormento affìcere, et tormentuosus -a -um, quod et tormentosus dicitur, et comparatur; et nota quod tormenta etiam dicuntur instrumenta bellica ad diruenda oppida et civitates, vel quia torqueant interius resistentes, vel quia torqueant lapides et tela. [6] Item a torqueo hic torquis vel hec torques, idest ligamen tortum vel aureus circulus circa collum, a collo usque ad pectus descendens, sic dictus quia sit tortus, et est ornamentum virorum, unde torquatus -a -um, torque ligatus vel ornatus, et hinc quidam Romanus dictus est Torquatus, quia singulari certamine devicit quendam Gallum et ei torquem aureum abstulit. [7] Item a torqueo hic tornus -ni, quoddam instrumentum, unde torno -as, torno aptare, in girum mittere vel volvere, unde tornatilis -le; [8] et hoc toreuma -tis, tornatura vel vas tornatum vel quicquid celatur et tornatur, sive vas sive lectus vel aliud. [9] Item a torqueo hoc torcular vel torculare -ris, calcatorium, quia ibi uve vel olive calcentur et extorte exprimantur; dicunt quidam quod torcular proprie dicitur prelum quo uve calcate exprimuntur. [10] Item a torqueo torvus -a -um, crudelis et terribilis, quia sit torto vultu, et comparatur, unde hec torvitas. [11] Et componitur protervus -a -um, crudelis, valde terribilis, et comparatur, unde hec protervitas -tis, et protervio -vis -vivi, esse vel fieri protervum, superbire, crudere, ferocire. [12] Item a torqueo hic torus -ri, idest reflexio et pulposa extantia carnium sicut circa collum et in brachiis, et dicitur sic quia ibi viscera torta videantur, unde torosus -a -um, idest pinguis vel toris plenus et superbus, et comparatur, unde hec torositas. [13] Item torus dicitur lectus et proprie qui solet esse de herbis, sicut in expeditione, unde et sic dicitur ab herbis tortis, quibus fit vel que accumbentium humeris supponuntur; [14] unde toralis -le, et hoc toral vel torale -lis, longa mappa, vel etiam sic dicitur quicquid in lecco sternitur humeris, Oratius (epist. 1, 5, 22-23) 'ne turpe toral ne sordida mappa corruget nares'. [15] Item a torus hoc toragium, idest ornatus inimicus; [16] et hic torax -cis, idest pectus, scilicet pars illa corporis anterior que est a collo usque ad stomachum, quam nos dicimus archam quia ibi archanum sit, idest secretum quo ceteri arcentur, cuius eminentes partes pulpe mamille dicuntur, inter quas pars illa ossea pectus dicitur, dextra et leva coste; unde et torax dicitur lorica, et proprie illa que tantum extenditur, quod toracem hominis defendit. [17] Item torqueo componitur cum pre et dicitur hic pretor, idest prepositus; sed prepositus in ecclesia, pretor in civitate; et dicuntur pretores quia presunt vel quia torqueant vel quia preerant tormentis, vel pretores quasi prepositores, vel pretores quasi preceptores civitatis et principes, iidem et prefecti, quia pretoria potestate presint, iidem et questores, quasi quesitores, quia questionibus presunt. [18] Unde hec pretura -re, dignitas pretoris, et pretorius -a -um, et hoc pretorium, locus ubi pretor residet ad discutiendum, unde pretoriolum diminutivum, vel parva domus in navi. [19] Torqueo componitur abstorqueo, contorqueo, distorqueo, detorqueo, extorqueo, intorqueo, pretorqueo, obtorqueo, retorqueo. Torqueo et eius composita activa sunt et faciunt preteritum in -si et supinum in -sum et in -tum.
Colonna con sottomenu di navigazione
