P 124
[1] PURUS -a -um, mundus, liquidus, sine commixtione alicuius rei, immunis, innocens, expers, et comparatur -or -mus, [2] unde pure -ius -me adverbium et hec puritas -tis, [3] et purgo -as, purificare, mundare; et dicitur purgo quasi purum ago, et videtur potius ethimologia quam compositio; [4] unde purgator, et hinc purgatorius -a -um et hoc purgatorium, locus ubi purgantur anime; [5] et purgatus -a -um, et comparatur -or -mus, unde purgate -ius -me adverbium. [6] Item a purgo purgito -as frequentativum; Plautus in Asinaria 'non michi placent homines qui, quando male fecerint, sese purgitant'. [7] Purgo componitur expurgo -as, extra eiciendo purgare, et est activum cum omnibus suis compositis. [8] Item a purus hic porcus -ci per antifrasim, quia minime sit purus, unde et dicitur porcus quasi puro carens, vel porcus quasi sporcus et immundus quia ingurgitat se ceno et luto immergit, unde et dicitur porcus quasi pus custos, et est ethimologia; [9] unde hic porculus et porcellus diminutiva, [10] et hec porca et porcula et porcella; porca etiam accipitur in alia significatione, ut supra diximus. [11] Item a porcus porcinus -a -um, et hic porcarius et hec porcaria, custos porcorum, [12] et per compositionem hoc porcistetum -ti, idest locus ubi porci stant. [13] Item a porcus hec porrigo -nis, infirmitas que solet porcis contingere, vel dicitur a porrigo -is quia de uno porrigitur ad alium, et ponitur generaliter pro morbo et vitio capitis cariem faciente; Oratius 'impexus feda porrigine'; [14] unde porriginosus -a -um, porrigine plenus, scabiosus. [15] Item a purus dicitur hec purpura -e, quasi a puritate lucis, vel porfira dicunt Greci cum aspiratione et inde nos dicimus purpura sine aspiratione; [16] et inde purpureus -a -um et purpurinus -a -um et purpuratus -a -um, purpura indutus vel ornatus, [17] et hic purpuritis, genus marmoris rubens candidis intervenientibus punctis, sic dictus quia rubeat ut purpura; [18] et hoc purpurissum, genus coloris ex creta argentea, et cum purpuris pariter tingitur, unde et dictum est. [19] Item a purus hec pus -ris, idest custodia, quia purum custodiat vel retineat, unde illud 'positis pueris in pure'; [20] unde hic puer -ri, quia in pure tenetur, idest in custodia, vel, ut Nonio Marcello placet, puer dicitur a punio -is, quia pueri verberibus solent coerceri; vel puer dicitur a puritate vel parvitate et pilorum et aliarum rerum; vel puer a pariendo, quia ex partu prodeat. [21] Et notandum quod puer dicitur tribus modis: nativitate, ut 'puer natus est nobis', etate, ut 'decennis', 'novennis', obsequio et fìdei puritate, ut Dominus ad Ieremiam 'puer meus es tu, noli timere'. [22] Item notandum quod antiqui dicebant hic puerus -ri et hic et hec puer -ri. [23] Et a puer hec puera, idest puella; et hic puerulus -li et hic puerculus diminutiva, et puerula et puercula similiter diminutiva, [24] et hec pueritia -e, secunda etas, quasi pura et nondum ad gignendum apta, et durat a septennio usque ad XIIII annos, sed pubertas est etas adulta, que iam gignere potest, et incipit a XIIII anno; [25] et hic et hec puerilis -e, pueriliter, puerilitas; [26] et puero -as, idest esse vel fieri puerum vel crescere ad modum pueri, [27] et componitur repuero -as, iterum redire ad pueritiam; [28] et hinc puerasco et repuerasco inchoativa; Sidonius 'idem quodammodo repuerascit'. [29] Item a puer hic puellus -li diminutivum, unde puellulus -li similiter diminutivum, [30] et hec puella, et hinc puellula, omnia diminutiva. [31] Item a puellus vel puella hic et hec puellaris -e, puellariter, puellaritas. Et nota quod puellus et puera non sunt modo in frequenti usu; similiter nec puerus, licet ab eo derivatum sit in frequenti usu, scilicet puerulus: nam a puer puerculus et a puerus puerulus proprie dicitur. [32] Puer vel puera componitur cum pario et dicitur hec puerpera -e, que puerum vel pueram parit, et proprie puerpera dicitur in primo partu; [33] et inde hoc puerperium, partus pueri vel puere et proprie primus, et puerperium dicitur locus in quo puer concipitur et moratur in utero matris usque ad partum. [34] Purus componitur perpurus, quampurus, idest valde purus, et impurus -a -um, idest non purus, et comparatur, [35] unde hec impuritas, et purifico -as, mundifìcare, purum facete. [36] Item a purus puro -as, mundare, purum facere, [37] et componitur compuro -as, simul purare, depuro -as, idest valde purare vel a puritate removere, [38] impuro -as, valde vel intus purare; item impurare idest impurum facere, et derivatur tunc ab impurus; [39] repuro -as; et est activum cum omnibus suis compositis.
Colonna con sottomenu di navigazione
