P 122
[1] PUNGO -is -nxi vel pupugi punctum: pungere, idest punctum facere, ut in libro, et tunc proprie facit preteritum punxi; item pungere, idest stimulare, configere, et tunc proprie facit pupugi: 'ego punxi librum' et 'pupugi illum'; [2] et inde punctor -ris, unde punctorius -a -um et hoc punctorium, cum quo pungimus, [3] et punctim adverbium, idest pungendo; [4] et hic punctus -tus, actus vel passio pungendi vel quod pungendo facimus, [5] et hic punctus -ti et hoc punctum -ti in eodem sensu, scilicet quod pungendo facimus vel principium linee: scilicet punctum est simplex vel indivisibilis quantitas, prima in compositione linee, ultima in resolutione. [6] Unde punctalis -e, et componitur bipunctalis -e, tripunctalis -e, quadripunctalis -e, quinquepunctalis -e, sexpunctalis -e, idest constans ex duobus vel III vel IIII vel V vel VI punctis; [7] unde hec bipunctalitas, tripunctalitas, quadripunctalitas, quinquepunctalitas, sexpunctalitas. [8] Item a punctum puncto -as, puncta facere vel punctis distinguere, unde punctatim, per puncta, distinctim. [9] Item componitur dispuncto -as, puncta removere, repuncto -as, iterum punctare. [10] Item punctare potest esse frequentativum huius verbi pungo, idest frequenter pungere, [11] a quo punctito -as, aliud frequentativum. [12] Item a pungo pungito -as frequentativum, idest sepe pungere; [13] et hoc pegma -tis, idest baculus cum massa plumbi in summitate pendente, et dicitur pegma pro pugma, quod antiqui dicebant; Iuvenalis 'et pegma et pueros ad velaria raptos'; et, ut dicit Cornutus, tali baculo scenici ludebant. [14] Et hic pugio -nis, a pungendo idest transfigendo dictus: est enim quoddam instrumentum ferreum longum, acutum, vel est gladius parvus et bisacutus lateri adherens; idem et clunabulum vel cluniculum, quia religetur ad clunem; [15] et hinc pugillo -nis, cum pugione, idest gladio, pugnans. [16] Item a pungo hic pugnus -gni, quod, dum pungere manu volumus, pugnum facimus et cum eo pungimus; [17] unde hic pugillus -li diminutivum et hoc pugillum -li, quod pugno defertur et in quo scribitur, ut liber vel tabula vel carta; Martianus 'et quicquid ille ex promptu sententia Parcarum pugillo asseverante dictavit'; [18] et idem dicitur hoc pugillar -is vel hoc pugillare, et hic pugillaris -is pro eodem, scilicet penna vel cornu vel tabula manualis; unde in Evangelio (Vulg. Lue. i, 63) 'et postulans pugillarem scripsit'; [19] et hic et hec pugillaris -e, quod pertinet ad pugnum vel quod pugnum potest replere. [20] Item a pugillus hic pugil -is, qui certat pugnis, et pugillor -aris, pugnare, certare vel quendam ludum exercere, scilicet pancratium facere, idest de manu in manum aliquid subtrahere; [21] unde hic pugillator, pugnator, pugil, sed pugil ex propria fortitudine, pugillator ex arte, et pugillator dicitur pancratiarius, scilicet qui aliquid de manu in manum subtrahit; [22] et hinc pugillatorius -a -um. [23] Item a pugil vel pugillor hic pugillatus -tus, idest ars vel actus pugillandi; Macrobius De Saturnalibus (7, 1, 16) 'si quis ut se amplius exerceat vel ad cursum vel ad pugillatum'; [24] et inde pugillicus -a -um, unde pugillice adverbium; Plautus in Epico 'pugillice valet atque attice'. [25] Item a pugnus hec pugna -e, quia olim in initio fuit usus in bello pugnis contendere, vel quia olim primo bellum pugnis incipiebant, unde et pugna etiam duorum est et aliquando sine ferro; [26] et inde pugnula et pugnella, diminutiva, [27] et pugno -as, certare, contendere, et proprie pugnis, sed iam ad aliud transiit; [28] unde hic et hec et hoc pugnax -cis, qui sepe et assidue pugnat, et comparatur -or -mus, [29] unde pugnaciter -ius -me adverbium, et hec pugnacitas -tis [30] et pugnaculus -a -um, aliquantulum pugnax. [31] Item a pugno pugnabundus -a -um, pugnanti similis. [32] Et componitur compugno -as, idest simul pugnare, depugno -as, valde pugnare vel debellare, devincere, [33] expugno -as, devincere, debellare; unde expugnabilis -e, expugnabiliter adverbium; [34] et componitur inexpugnabilis -e, inexpugnabiliter; [35] impugno -as, in pugnum accipere vel invadere vel debellare, vel reprehendere, redarguere; [36] propugno -as, procul vel pro aliquo pugnare vel valde, [37] unde hoc propugnaculum: propugnacula sunt pinne murorum, quia ex eis propugnant; [38] et oppugno -as, idest contra vel utrobique pugnare vel impugnare vel expugnare; [39] repugno -as, iterum pugnare vel resistere, reluctari. Pugno et eius composita sunt neutra preter depugnare pro debellare et expugnare, impugnare, et oppugnare pro expugnare vel impugnare, que sunt activa. [40] Item pungo componitur compungo -is, idest pungere simul, commovere, [41] unde compunctio et compunctus -a -um, et componitur incompunctus -a -um; [42] depungo -is, valde vel deorsum pungere vel a puncto depellere, et ponitur simpliciter pro depellere; [43] dispungo -is, diversis modis pungere vel dispensare et donare, vel deorsum a puncto facete et depellere; [44] et expungo -is, extra pellere, extra punctum scriptionis ponere et delere; Persius 'pupillum ve ut quam proximus heres impello expungam'; [45] et hinc dicimus expunctores et dispunctores eos qui expellunt alios ab hereditate et delent nomina eorum de tabula testamenti, vel eos sic dicimus qui in signandis preerant testamentis et eorum inserebant punctos qui erant hereditandi vel eorum, quotiens expediebat, auferebant qui erant exhereditandi; [46] impungo -is, intus vel retro vel valde pungere; [47] repungo -is, iterum vel retro pungere vel sua vice pungentem pungere. Pungo et eius composita sunt activa, et pungo duo habet preterita secundum eius duplicem significationem, composita tantum habent unum preteritum, scilicet in -xi, preter repungo quod retinet preterita sui simplicis et in diversis signifìcationibus sicut et simplex, scilicet repunxi et repupugi; est enim regula: nullum verbum, in simplicitate habens geminationem in preterito, retinet eam in compositione, exceptis do, sto, disco, posco et curro cum quibusdam suis compositis et pungo cum re-.
Colonna con sottomenu di navigazione
