H 15
[1] HEPTA grece, latine dicitur septem, unde hec hebdomas -dis et hec hebdomada -e, quasi heptomoda a numero VII dierum, quorum per repetitiones et menses et anni et secula peraguntur. [2] Unde hebdomadarius -a -um, quod pertinet ad hebdomadam, et hic hebdomadarius -rii, qui per hebdomadam curam gerit pro sociis supra cibariis. [3] Hepta componitur cum meris, quasi divisio, et dicitur heptimemeris, quasi divisio supra septimam sillabam, et est quedam species cesure, qua septima sillaba correpta naturaliter producitur: septima, dico, respectu trium spondaicorum pedum, ut hic (Stat. Theb. 1, 247) 'Tantalus et seve periit iniuria mense'; [4] et componitur cum post et dicitur postheptimemeris, alia species cesure, qua producitur sillaba naturaliter brevis post heptimemerim, idest in principio quinti pedis, sicut per heptimemerim in principio quarti, ut hic 'que pax longa remiserat arma bona reparabat'. [5] Item ab hepta hec heptas -adis, idest septem, et, subtracta aspiratione et s pro ea posita, dicunt Latini pluraliter hii et hee et hec septem indeclinabile, [6] unde septies adverbium et septimus -a -um et septenus -a -um; unde septenarius -a -um et hic septenarius. [7] Item a septem hec septimana -e, unde septimanarius -a -um et hic septimanarius, idest hebdomadarius. [8] Septem componitur cum plica vel plico et dicitur hic et hec et hoc septemplex -cis, idest septies plicatus, et septuplus -a -um, idem, et septuplo -as, idest septies plicare, multiplicare. [9] Item componitur cum gentos, quod est decem, et dicitur hic et hec et hoc septuaginta, idest septies decem, unde septuagenus -a -um, et hinc septuagenarius -a -um, et septuagesimus -a -um, et hec septuagesima -e pro illa dominica in qua alleluia intermittitur. [10] Item a septuaginta septuagies adverbium, et componitur septuagiessepties, unde Dominus ad Petrum 'non dico tibi septies, sed usque septuagies septies'. [11] Item componitur septem cum centum et dicitur septingenti -e -a, idest septies centum, et hinc consimilia derivata: si minus quam debeamus videamur dicere vel in compositis vel derivatis a septem, vel ab alio numerali, vel in assignanda signifìcatione eorum, facile est ea omnia elicere ex his que superius diximus, cum tractabatur de signifìcatione, declinatione, compositione omnium numeralium. [12] Item septem componitur cum trio, quod est bos, quasi terio, quia terit terram, vel quia in quibusdam terris tritura fit cum bobus; inde hic septentrio -nis, quoddam signum celeste, quasi septem boves aratorii, quia semper terunt aream nostri celi, semper enim apparent in nostro hemisperio. [13] Vel trio dicitur stella, inde septentrio quasi septem stelle, quia illud signum septem stellis est depictum; et nota quod duo septentriones sunt, scilicet maior et minor: maior, ut dicit Aratus, XXII stellas habet, minor non nisi VII, et gratia illius alterum signum dicitur septentrio, vel a septem stellis notabilioribus. [14] Item utrumque dicitur plaustrum, propter dispositionem stellarum, sed hoc maius, illud minus. Item utrumque, secundum fabulam, dicitur ursa vel artos, quod grece ursa dicitur, sed hec maior, illa minor. [15] Item maior dicitur elice et parasis, minor dicitur cinosura et artofìlax, et hinc tota illa plaga dicitur septentrio, et etiam ventus principalis ab illa plaga veniens, similiter dicitur septentrio; [16] et inde hic et hec septentrionalis -le, et hic septentrionalis -lis, pro quodam paralello, quia septentrionem includit; eadem causa dicitur articus. [17] Componitur quoque septem cum annis et dicitur hic et hec septennis et hoc -ne, idest septem annorum, unde hoc septennium, idest spatium septem annorum.
Colonna con sottomenu di navigazione
